Zakład Sztucznej Inteligencji
W Zakładzie Sztucznej Inteligencji prowadzone są badania w sześciu grupach badawczych zajmujących się odpowiednio: analizą dyskursu, inteligencją obliczeniową, inteligentnymi systemami wspierającymi kształcenie, lingwistyką komputerową, modelowaniem języka oraz modelowaniem zjawisk naturalnych. Pracownicy Zakładu posiadają doświadczenie w prowadzeniu projektów badawczych oraz badawczo-rozwojowych. Współpracują z instytucjami gospodarczymi we wdrażaniu rozwiązań naukowych w przemyśle. Kształcą młodą kadrę naukową w obszarach związanych ze sztuczną inteligencją z zastosowaniem metod uczenia maszynowego.
Tematyka badawcza:
- Ewaluacja wyników uczenia maszynowego
- Inteligencja obliczeniowa
- Inteligentne systemy wspierające kształcenie
- Modelowanie języka
- Przetwarzanie tekstów historycznych
- Reprezentacja wiedzy
- Systemy wspomagania decyzji w warunkach nieprecyzyjności i niepełności informacji
- Systemy z kompetencją językową
- Tłumaczenie maszynowe
- Wyszukiwarki semantyczne
Współpraca naukowa
W ramach wspólnych projektów pracownicy Zakładu Sztucznej Inteligencji współpracują z następującymi instytucjami badawczymi:
- Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie
- Instytut Podstaw Informatyki PAN w Warszawie
- Politechnika Wrocławska
- Politechnika Śląska w Gliwicach
W ramach badań interdyscyplinarnych członkowie zakładu współpracują z innymi Wydziałami Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza:
- Wydział Neofilologii
Współpraca z biznesem
Sztuczna inteligencja, uczenie maszynowe, komunikacja człowiek-komputer, systemy dialogowe, tłumaczenie maszynowe to tematy charakteryzujące się dużym potencjałem badawczo-rozwojowym (B+R). Pracownicy Zakładu Sztucznej Inteligencji posiadają doświadczenie w badaniach przemysłowych i eksperymentalnych pracach rozwojowych w tych dziedzinach. Wykonane wdrożenia obejmują:
- Inteligentne systemy wspierające diagnostykę medyczną
- Przetwarzanie i analizę obrazów (w tym badanie percepcyjnej oceny jakości materiałów multimedialnych – quality assessments metrics).
- Zastosowanie rozpoznawanie obrazów w systemach rekomendacyjnych
- Zastosowanie systemów inteligentnych w ocenie przemysłowych procesów wytwarzania (zarządzanie procesem produkcji przemysłowej i oceny procesów wytwarzania).
- Metody obliczeniowe w analizie języków naturalnych.
- Tłumaczenie maszynowe
- Budowę inteligentnych systemów wspierających kształcenie
- Wyszukiwarki semantyczne
Współpraca z firmą Samsung Electronics
Zakład Sztucznej Inteligencji prowadzi ciągłą współpracę z firmą Samsung Electronics w ramach projektów związanych z przetwarzaniem języka naturalnego.
Współpracę rozpoczął 3-miesięczny projekt pilotażowy o nazwie Machine Translation Modules. Czas trwania projektu to: 1.10.2012 – 28.02.2013. Celem projektu było opracowanie – na bazie narzędzi wytworzonych w projekcie badawczym “Narzędzia do automatycznego przetwarzania języka polskiego udostępnione publicznie” – algorytmów stosowanych w tłumaczeniu automatycznym, a mianowicie:
- Dopasowanie korpusów dwujęzycznych na poziomie zdań
- Dopasowanie korpusów dwujęzycznych na poziomie wyrazów
- Generowanie poprawnie skonstruowanych zdań z listy tokenów zwracanej przez statystyczny system tłumaczenia automatycznego
Począwszy od roku 2015 współpraca między UAM i firmą Samsung Electronics realizowana jest w postaci rocznych projektów o nazwie Badania w zakresie Przetwarzania Języka Naturalnego 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020. Projekty ze strony UAM prowadzone są przez kierownika ZSI prof. Krzysztofa Jassema, a biorą w nich udział pracownicy Zakładu Sztucznej Inteligencji, doktoranci Szkoły Doktorskiej UAM oraz studenci Wydziału Matematyki i Informatyki UAM.
Celem projektów jest opracowanie algorytmów rozpoznawania mowy czterech języków europejskich (angielski, francuski, hiszpański i niemiecki) oraz skonstruowanie modułów rozumienia wypowiedzi w tych językach. Stosowane są metody głębokiego uczenia maszynowego oraz metody skończenie-stanowe. Opracowane w ramach projektów rozwiązania wdrażane są w urządzeniach mobilnych firmy Samsung.
Zakład Sztucznej Inteligencji organizuje ogólnozakładowe Seminarium Zakładu Sztucznej Inteligencji. Seminarium odbywa się we wtorki o godz. 11:00 w Klubie Profesorskim (A0-13). Organizatorem seminarium jest Patryk Żywica.
Oprócz tego, poszczególne grupy badawcze spotykają się na własnych seminariach:
- Seminarium Inteligentnych Systemów Wspierających Kształcenie
Seminarium odbywa się we wtorki o godz. 9:00 w sali B3-19,20. Organizatorem seminarium jest Jacek Marciniak
- Seminarium Grupy Inteligencji Obliczeniowej
Seminarium odbywa się we wtorki o godz. 10:00. Chairmanem seminarium jest Maciej Wygralak.
- Seminarium Modelowania Języka i Analizy Dyskursu
Wspólne seminarium grup Modelowania Języka i Analizy Dyskursu odbywa się we wtorki o godz. 11:00. Chairmanem seminarium jest Filip Graliński, natomiast organizatorem seminarium jest Paweł Skórzewski
- Seminarium Modelowania Zjawisk Naturalnych
Seminarium odbywa się we wtorki o godz. 12:30. Chairmanem seminarium jest Wojciech Pałubicki.
Doktoraty
Prace doktorskie prowadzone są w ramach szkoły doktorskiej UAM oraz w programie doktoratów wdrożeniowych. W ramach szkoły doktorskiej prace prowadzone są pod kierunkiem pracowników Zakładu i wpisują się w tematykę prowadzonych przez nich badań. Doktoraty wdrożeniowe nadzorowane są przez pracowników Zakładu we współpracy z podmiotami gospodarczymi prowadzącymi działalność badawczo-rozwojową, takimi jak: Samsung Electronics, OLX, czy Applica.ai.
Prace magisterskie
Tematyka prac magisterskich realizowanych w ramach badań prowadzonych przez pracowników Zakładu Sztucznej Inteligencji:
prof UAM dr hab. Krzysztof Dyczkowski
- Inteligentne systemy podejmowania decyzji (w oparciu o dane niepewne)
- Analiza danych w sporcie (piłka nożna)
dr Filip Graliński
- Modelowanie języka na potrzeby korekty gramatycznej i tłumaczenia maszynowego
- Przetwarzanie tekstów w wymiarze diachronicznym
prof. UAM dr hab. Krzysztof Jassem
- Zastosowanie metod uczenia maszynowego w przetwarzaniu języka naturalnego
- Tłumaczenie automatyczne
- Informatyczne narzędzia dydaktyczne
prof. UAM dr hab. Jacek Marciniak
- Inteligentne systemy wspierające kształcenie (ITS, Intelligent Tutoring Systems)
- Ontologie w procesie modelowania wiedzy
dr Wojciech Pałubicki
- Grafika komputerowa
- Modelowanie matematyczne procesów biologicznych/fizycznych
- Zastosowanie glebokich siec neuronowych w agrikulturze i biologii
dr Anna Stachowiak
prof. dr hab. Maciej Wygralak
- Nieprecyzyjność informacji i zbiory rozmyte
- Systemy regułowe,
- Metody grupowego podejmowania decyzji.
Zajęcia prowadzone przez pracowników Zakładu Sztucznej Inteligencji na studiach inżynierskich i magisterskich z informatyki na Wydziale Matematyki i Informatyki UAM:
- Analiza i projektowanie obiektowe
- Arytmetyka finansowa i analiza portfela
- Bazy danych
- Cloud computing with AWS
- Gromadzenie i eksploracja danych
- Inżynieria oprogramowania
- Laboratorium systemów rozmytych
- Laboratorium widzenia komputerowego
- Modelowanie i przetwarzanie informacji nieprecyzyjnej
- Modelowanie informacji w ekonomicznych modelach decyzyjnych
- Podstawy programowania
- Projekt inżynierski
- Pracownia programowania
- Przetwarzanie języka naturalnego
- SQL w analizie danych
- Systemy informatyczne
- Systemy inteligentne
- Systemy operacyjne
- Sztuczna inteligencja
- Technologie internetowe
- Technologie XML
- Tworzenie systemów informatycznych
- Uczenie maszynowe
- Wprowadzenie do baz danych
- Zarządzanie projektem informatycznym
Zakład Sztucznej Inteligencji rozpoczął działalność 1 stycznia 2020 roku po połączeniu trzech zakładów:
- Zakładu Lingwistyki Informatycznej i Sztucznej Inteligencji
- Zakładu Metod Przetwarzania Informacji Nieprecyzyjnej
- Zakładu Przetwarzania Języka Naturalnego
Zakład Lingwistyki Informatycznej i Sztucznej Inteligencji powstał w 1993 i kierowany był przez prof. dr hab. Zygmunta Vetulaniego.
Zakład Metod Przetwarzania Informacji Nieprecyzyjnej został wyodrębniony w 2010 roku z Zakładu Metod Numerycznych. Kierowany był przez prof. dr hab. Macieja Wygralaka. Głównym przedmiotem badań prowadzonych w Zakładzie były systemy inteligentne i obliczenia inteligentne ze szczególnym uwzględnieniem nieprecyzyjności i niepełności informacji.
Historia zakładu sięga roku 2010, kiedy to z ówczesnego Zakładu Metod Numerycznych zostały wydzielone Zakład Przetwarzania Informacji Nieprecyzyjnej oraz Pracownia Systemów Informacyjnych. Kierownictwo Pracowni Systemów Informacyjnych powierzono prof. Krzysztofowi Jassemowi. W 2017 na bazie Pracowni Systemów Informacyjnych został utworzony Zakładu Przetwarzania Języka Naturalnego.
W ramach pracowni, a następnie zakładu prowadzono głównie badania z dziedzin lingwistyki komputerowej i przetwarzania języka naturalnego. W szczególności badania te koncentrowały się na takich zagadnieniach, jak: parsing, tłumaczenie automatyczne (statystyczne, regułowe i tłumaczenie przez analogię), uczenie maszynowe, wyszukiwanie i wydobywanie informacji (text mining, rozpoznawanie jednostek nazwanych), question answering, leksykografia, automatyczne tworzenie słowników dwujęzycznych, modele zrównoleglania wyrazów, segmentacja zdań, automatyczna korekta ortograficzna i gramatyczna tekstu.
W ramach zakładu działają grupy badawcze poświęcone następującym dziedzinom:
- Analiza Dyskursu
- Inteligencja Obliczeniowa
- Inteligentne Systemy Wspierające Kształcenie
- Lingwistyka Informatyczna
- Modelowanie Języka
- Modelowanie Zjawisk Naturalnych
Grupa prowadzi badania nad technikami modelowania dyskursu i ich stosowaniem w systemach dialogowych i humanistyce cyfrowej.
Członkowie grupy:
- dr Marek Kubis – lider grupy
- dr Paweł Skórzewski
- mgr inż. Tomasz Ziętkiewicz
Ogólna dziedzina prac badawczych:
Głównym przedmiotem badań są systemy inteligentne i obliczenia inteligentne ze szczególnym uwzględnieniem nieprecyzyjności i niepełności informacji.
Członkowie grupy:
- prof. dr hab. Maciej Wygralak – lider grupy
- prof. UAM dr hab. Krzysztof Dyczkowski – lider grupy
- dr Barbara Kołodziejczak
- dr Tomasz Piłka
- dr Joanna Siwek
- dr Anna Stachowiak
- dr Patryk Żywica
Inteligentne systemy wspierające kształcenie (ang. Intelligent Tutoring Systems; ITS) to klasa systemów informatycznych rozwijanych od lat osiemdziesiątych XX wieku. Wraz z rozwojem technologii, metod i narzędzi badawczych oraz potrzeb użytkowników końcowych, systemy tego typu budowane były w różnych architekturach i podejściach. W ramach grupy badawczej prowadzone są badania podstawowe oraz prace badawczo-rozwojowe z zakresu inteligentnych systemów wspierających kształcenie, ze szczególnym uwzględnieniem architektury systemów osadzonych w dynamicznie przyrastających repozytoriach treści dydaktycznej.
Członkowie grupy:
- prof. UAM dr hab. Jacek Marciniak – lider grupy
- dr Andrzej Wójtowicz
- dr Barbara Kołodziejczak
- mgr inż. Marcin Szczepański
Członkowie grupy:
- prof. dr hab. Zygmunt Vetulani – lider grupy
- prof. UAM dr hab. Jacek Marciniak
- dr Tomasz Obrębski
- mgr Marta Witkowska
Współpracownicy:
- prof. dr hab. Janusz Taborek
- dr Jolanta Bachan
- dr Paweł Dybała
- dr Irakli Kardava
Grupa zajmuje się badaniem neuronowych modeli języka, w szczególności z uwzględnieniem ciągłych wymiarów takich jak czas czy dwuwymiarowa struktura dokumentu. Stosujemy modele języka w takich zadaniach, jak rozumienie języka naturalnego, korekta gramatyczna, tłumaczenie maszynowe, klasyfikacja temporalna. Grupa Modelowania Języka zajmuje się również ewaluacją i meta-ewaluacją modeli języka i innych zadań NLP.
Członkowie grupy:
- dr Filip Graliński – lider grupy
- prof. UAM dr hab. Krzysztof Jassem
- dr Rafał Jaworski
- mgr Tomasz Dwojak
- mgr Dawid Jurkiewicz
- mgr Karol Kaczmarek
- mgr Jakub Pokrywka
- mgr Wojciech Włodarczyk
- inż. Krzysztof Jurkiewicz
Członkowie grupy:
- dr Wojciech Pałubicki – lider grupy
- dr Andrzej Wójtowicz
- mgr Jacek Kałużny
- mgr Andrzej Kokosza
- mgr Miłosz Makowski
Współpracownicy:
- dr Wojciech Kowalewski