Data: środa 10.01.2024, godz. 11:30
Miejsce: al. Niepodległości 4, sala C1, Wydział Neofilologii UAM
Prelegent: Prof. UAM dr hab. Maciej Kandulski
Streszczenie:
Języki, w szczególności te naturalne, mogą być opisywane z różnych perspektyw. Jedną z nich oferuje lingwistyka matematyczna, stawiająca sobie za cel formalny opis własności strukturalnych języków rozumianych jako zbiory ciągów, drzew lub bardziej złożonych obiektów. Dziedzina ta posługuje się, między innymi, metodami logiki, algebry, matematyki dyskretnej oraz teorii języków formalnych i automatów. Celem wykładu jest przedstawienie pojęć lingwistyki matematycznej, wykorzystywanych do opisu języka naturalnego.
Początki lingwistyki matematycznej wiąże się zwykle z pracami z przełomu lat 50. i 60. minionego wieku. Należy jednak pamiętać, że już w 1935 roku Ajdukiewicz przedstawił zarys formalizmu, który po pewnych modyfikacjach przybrał postać pierwszego tzw. rachunku typów syntaktycznych. Rachunki te stanowią podstawowy element gramatyk kategorialnych – systemu w pewnym sensie konkurencyjnego wobec gramatyk generatywnych Chomsky’ego. Istotne rozszerzenie rachunku Ajdukiewicza wprowadził Lambek w 1958 roku. Hipoteza Bar-Hillela, zgodnie z którą gramatyki oparte na rachunku Lambeka generują dokładnie klasę języków bezkontekstowych, była siłą napędową badań prowadzonych intensywnie przez kilka ostatnich dziesięcioleci.
W wykładzie przedstawione zostaną podstawowe pojęcia dotyczące gramatyk generatywnych i kategorialnych, opisane zostaną też relacje między tymi dwoma formalizmami. Szczególny nacisk zostanie położony na ilustracje omawianych pojęć przykładami - zaprezentowane zostaną przykłady zjawisk językowych, które można opisać tymi gramatykami, jak i te, których nie da się nimi opisać.
O wykładowcy:
Doktor nauk matematycznych w dyscyplinie matematyka (1988) oraz doktor habilitowany nauk matematycznych w dyscyplinie informatyka (2004). Aktualnie zatrudniony na stanowisku profesora UAM w Zakładzie Logiki Matematycznej na Wydziale Matematyki i Informatyki UAM. Zainteresowania naukowe obejmują lingwistykę matematyczną, logikę obliczeniową, podstawy informatyki oraz teorii gramatyk i języków formalnych.