Kazimierz Ajdukiewicz

(12 XII 1890 Tarnopol – 12 IV 1963 Warszawa)

Studiował filozofię, matematykę i fizykę na Uniwersytecie Lwowskim (1908–1913) i tam się w roku 1912 doktoryzował z filozofii (promotor: Kazimierz Twardowski). W roku akademickim 1913/14 uzupełniał studia w Getyndze z filozofii (E. Husserl) i matematyki (D. Hilbert). W wojnie polsko-ukraińskiej o Lwów (1919/1920) był dowódcą jednego z dwóch polskich pociągów pancernych. Habilitował się w roku 1922 na Uniwersytecie Warszawskim. Pracował na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie (1922–1925, docent), na Uniwersytecie Warszawskim (1925–1928, profesor nadzwyczajny), i znów na Uniwersytecie Jana Kazimierza (1928–1941, profesor zwyczajny). Po II wojnie światowej, zaproszony do współpracy przez trzy uniwersytety: krakowski, warszawski i poznański, wybrał ten ostatni, gdzie objął kierownictwo  Katedry Teorii i Metodologii Nauk na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym. Katedra została przekształcona w roku 1951 w Katedrę Logiki (obecnie Zakład Logiki Matematycznej)  przy Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii (utworzonym w tymże roku w miejsce Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego). Kierował nią do roku 1955, kiedy to  przeniósł się na Uniwersytet Warszawski. Dodajmy jeszcze, że w latach 1948–1952, a więc w jednym z najtrudniejszych okresów w powojennej historii Polski, Ajdukiewicz pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Poznańskiego. W roku 1961 przeszedł na emeryturę. Ajdukiewicz należy do najwybitniejszych przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej. Wywarł istotny wpływ na rozwój logiki i filozofii nie tylko w Polsce. W chwili podjęcia pracy na uniwersytecie w Poznaniu cieszył się już sławą międzynarodową, którą zapewniły mu publikacje z okresu  międzywojennego. Pracował twórczo w trzech głównych działach logiki, a więc w logice formalnej, w semiotyce logicznej (wydaje się, że to on właśnie wymyślił i upowszechnił tę nazwę) oraz w metodologii.

Ajdukiewicz przywiązywał bardzo dużą wagę do problematyki nauczania logiki. Napisał kilka znakomitych podręczników logiki i filozofii (wspomnijmy tylko powstałe w okresie poznańskim Zagadnienia i kierunki filozofii oraz Zarys logiki), zabierał głos w dyskusjach na temat dydaktyki logiki, organizował poświęcone tej problematyce spotkania, wypowiadał się w poświęconych tym zagadnieniom artykułach. W 10-letnim okresie kierowania Katedrą Logiki stworzył Ajdukiewicz na uniwersytecie w Poznaniu ważny ośrodek naukowy w zakresie logiki i filozofii. Był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności (1947) i  członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk (1952). W Poznaniu  właśnie pod redakcją Ajdukiewicza zaczęło się w roku 1953 ukazywać czasopismo Studia Logica (wydawane do dziś i należące do najważniejszych czasopism logicznych na świecie). Tu ukazywało się też współredagowane (w latach 1935–1951) przez Ajdukiewicza wraz z Romanem Ingardenem i Kazimierzem Twardowskim czasopismo Studia Philosophica. Ajdukiewicz był uczonym powszechnie szanowanym, cieszył się ogromnym autorytetem.

Doktor honoris causa uniwersytetu Clermont-Ferrand (Francja). Opublikował około 200 prac, w tym 17 książek. Wypromował 8 doktorów.

Opracował Roman Murawski

R. Murawski, „Ajdukiewicz Kazimierz”, w: Luminarze nauki Uniwersytetu Poznańskiego 1919–2019, red. Z. Pilarczyk, Wyd. Nauk. UAM, Poznań 2019,  9–12.
L. Maligranda, W. Wnuk, 100 lat matematyki na uniwersytecie w Poznaniu 1919–2019, Wyd. Nauk. UAM, Poznań 2021, 368–369.
J. Woleński, Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska, PWN, Warszawa 1985.
R. Murawski, Filozofia matematyki i logiki w Polsce międzywojennej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012.
R. Murawski,. Logika na uniwersytecie w Poznaniu, Nauka Polska. Jej Potrzeby Organizacja i Rozwój, XXVIII (LIII) (2019), 19–35.