Marian Rejewski

(16 VIII 1905 Bydgoszcz – 13 II 1980 Warszawa)

Uczęszczał w latach 1915–1923 do Państwowego Gimnazjum Klasycznego w Bydgoszczy, gdzie w 1923 uzyskał świadectwo dojrzałości. W latach 1923–1929 studiował matematykę na Uniwersytecie Poznańskim. W marcu 1929 roku uczestniczył wraz z Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim w  utajnionym kursie podstaw kryptologii zorganizowanym przez Uniwersytet Poznański i Biuro Szyfrów Wojska Polskiego (kursu nie ukończył). Jesienią 1929 wyjechał na rok do Getyngi studiować matematykę aktuarialną. Po powrocie pracował w latach 1931–1933 na uniwersytecie w Poznaniu – w katedrze fizyki teoretycznej (1931–1932) i w katedrze matematyki (1932–1933). We wrześniu 1932 został zatrudniony w radiowywiadzie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w Warszawie. Wspólnie z Różyckim i Zygalskim złamał w grudniu 1932 po raz pierwszy kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. W czasie wojny przebywał we Francji i Wielkiej Brytanii dalej prowadząc pracę nad dekryptażem szyfrów niemieckich. Do kraju wrócił w roku 1946 i podjął prac jako urzędnik w bydgoskich przedsiębiorstwach i związkach branżowych. Dopiero w roku 1967 ujawnił swój udział w złamaniu szyfru Enigma i napisał wspomnienia, które zdeponował w Wojskowym Instytucie Historycznym. Opublikował 22 prace.  W roku 1979 został członkiem honorowym PTM.

Opracował Roman Murawski

L. Maligranda, W. Wnuk, 100 lat matematyki na uniwersytecie w Poznaniu 1919–2019, Wyd. Nauk. UAM, Poznań 2021, 352–364 oraz 489–490.